Adaptacja dziecka do życia w grupie
Okres adaptacji dziecka do nowego miejsca zależy od wielu czynników i ciężko jest określić ile będzie trwał. Dla niektórych dzieci trwa on dwa tygodnie, dla innych pełna adaptacja zajmie nawet trzy miesiące. Rodzice powinni mieć na uwadze, iż rozpoczęcie uczęszczania dziecka do nowego miejsca jest dla niego dużym wyzwaniem. Oczekiwanie od maluszka, aby „szybko” przyzwyczaił się do nowego miejsca, osób a przede wszystkim do separacji od rodzica jest zbyt dużym wymaganiem.
Okres adaptacyjny, czyli co przeżywa dziecko?
Dziecko rozpoczynające uczęszczanie do nowego miejsca zmierzyć się musi w początkowym okresie z wieloma trudnościami. Nowi ludzie, sprzęty, nowe otoczenie, wywołują u dziecka zdziwienie, zaciekawienie, budzą lęk. Pierwszy dzień dziecko zachowuje się jeszcze spokojnie. Dopiero następne dni stają się dla niego i dla jego rodziców problemem. Musimy zdawać sobie sprawę z zasadniczej zmiany, jaka zaszła w jego życiu. Spokojny, cichy dom, indywidualny kontakt z matką i innym członkiem rodziny zostaje przerwany. Poczucie bezpieczeństwa zaspokajane na terenie rodziny ulega rozbiciu. Trzeba pamiętać, iż w procesie separacji udział bierze nie tylko dziecko, ale także matka. Jeżeli jest gotowa pozwolić dziecku na odkrywanie świata, ono samo będzie na to gotowe. Maluszki będąc w synchronii emocjonalnej z rodzicami, wyczuwają ich lęk i niepokój. Jeżeli mama przyprowadzając dziecko do punktu opieki jest zdenerwowana i niepewna, maluszek wyczuwając to sam będzie przelękniony i zaniepokojony, co spowoduje zamknięcie się na odkrywanie nowego środowiska i trudności w adaptacji dziecka.
Separacja od Rodzica
Lęk separacyjny u dzieci pojawia się około 7 miesiąca życia. Jest czymś normalnym, pojawia się u każdego dziecka bez wyjątków. Rozpoczęcie uczęszczania dziecka do punktu opieki wiąże się niekiedy z pierwszą separacją dziecka od matki. Niektóre dzieci maja już za sobą pierwsze doświadczenia separacyjne, takie jak pozostawanie z dziadkami, opiekunką czy innymi osobami. Dzieci, które wcześniej separowały się od rodziców (były zostawiane np. z dziadkami czy opiekunką) wydają się mieć mniejsze problemy separacyjne w okresie adaptacyjnym do nowego miejsca.
Jak powinien zachowywać się rodzic przy rozstaniach z dzieckiem?
Przy rozstaniach ważne jest aby rodzice byli zdecydowani, z jednej strony nie spieszyli się, tak aby dziecko poczuło się bezpiecznie, a z drugiej strony nie przedłużali rozstania. Maluszki oczywiście sygnalizują swoje niezadowolenie z rozstania płaczem. Jednakże przedłużanie rozstania budzi jeszcze większy niepokój dziecka. Maluszki wiedzą też, iż płacz powoduje to, że rodzic pozostaje z nim na dłużej. Aby dziecko mogło dobrze poczuć się w nowym miejscu i zaufać opiekunom, rodzic powinien dać szansę personelowi żłobka na uspokojenie maluszka. Dzięki temu przyspieszymy tworzenie się ciepłych relacji z nowymi opiekunami.
Pożegnajmy się z dzieckiem czule, lecz stanowczo, mówiąc wyraźnie kto i kiedy go odbierze (po obiedzie, spaniu). Proszę uprzedzić dziecko (niemowlę też) czego może się w nowym miejscu spodziewać: np. będą dzieci, będzie zabawa, mamy nie będzie, będzie o tobie myślała, wieczorem pobawimy się w naszym domku”. Nie mówcie „mama zaraz wróci” choć wiecie, że wróci po kilku godzinach.
Nie wyruszajcie z dzieckiem do punktu opieki w ostatniej chwili, nie spieszcie się. Pośpiech wprowadza nerwową atmosferę. Niech droga malucha do nowego środowiska kojarzy mu się dobrze, pogodnie.
Dlaczego dziecko płacze, gdy pozostawiamy je w punkcie opieki?
Rodzice często pozostawiając dziecko płaczące wyobrażają sobie, iż robią mu krzywdę zostawiając je w nowym miejscu. Maluszek w początkowym okresie będzie sygnalizował swoje reakcje na zmiany właśnie płaczem, jednakże nie oznacza to, że nie będzie w stanie przyzwyczaić się do nowego środowiska i że po wyjściu rodzica nie czerpie radości z przebywania w tym środowisku. Każdy z nas nawet dorosły w początkowym okresie czuje się nieswojo wchodząc w nowe środowisko, związane jest to z jeszcze niezbudowanym poczuciem bezpieczeństwa. Dorośli mają możliwość wyrażania swojego niepokoju i posiadają środki radzenia sobie z nim, dla dziecka jedynym środkiem sygnalizowania niezadowolenia i lęku jest właśnie płacz. Dziecko na samym początku skupia swoje emocje i swoją uwagę głównie na separacji i rozstaniu z rodzicem, dlatego też rodzice nie powinni pochopnie myśleć, iż maluszek, który płacze nie lubi nowego miejsca.
Dlaczego dziecko, jak mnie widzi gdy przychodzę je odebrać, płacze?
Często zdarza się tak, iż dzieci przez cały dzień pobytu nie ukazują negatywnych emocji, nie płaczą, jednakże widząc rodzica przychodzącego po niego witają ich płaczem. Jest to jedna z bardzo częstych reakcji, dzieci silniejsze psychicznie i emocjonalnie dojrzalsze często w ciągu dnia nie płaczą, przyglądając się środowisku i nowym zasadom, aby jak najszybciej zastosować się do niego. Płacz na widok rodzica to często znak, iż trudne emocje udało się dziecku odłożyć na „później” tak aby podzielić się z nimi z dorosłym. Dziecko takie nie skupia się przez czas spędzony w żłobku na przeżywaniu swoich trudnych emocji, ale na poznawaniu go po to, by czym prędzej zrozumieć je i zdobyć poczucie bezpieczeństwa. Taka reakcja dziecka wydaje się być dojrzalsza emocjonalnie, pomagająca w szybszej adaptacji do nowego miejsca.
Nowe środowisko, nowe zasady?
Nowe miejsce pomimo, iż bardzo dla dziecka przyjazne, może stanowić dla niego także i wyzwanie i trudności. Dzieci mają jednak wrodzoną potrzebę zasad i porządku, dlatego też te trudności są trudnościami, z którymi można sobie poradzić najszybciej. Każde dziecko przyzwyczajone jest do innych rytuałów związanych z higieną, opieką, snem, itp. Nowe środowisko stymuluje dzieci do samodzielności, daje możliwość obserwacji innych maluszków, a co najważniejsze zapewnia powtarzalność we wszystkich rytuałach – co daje poczucie bezpieczeństwa dziecku.
Tworzenie nowych relacji z dziećmi – wprowadzenie do życia społecznego i zasad funkcjonowania w grupie
Jeszcze jedną z trudności w rozpoczęciu życia żłobkowego jest wejście w grupę rówieśniczą i stworzenie relacji z innymi dziećmi. Maluszki w tym wieku muszą przezwyciężyć „dziecięcy egoizm”. Dzieci uczą się czasem, iż nie wszystkie zabawki są tylko na ich wyłączność, czyli tak ważnej umiejętności jak dzielenie się z innymi. Muszą nauczyć się także czekania na swoją kolej (np. przy myciu rączek, rozdawaniu kredek, itp.) ogromnym plusem przebywania między innymi maluszkami jest to, iż dzieci nie posiadające rodzeństwa, mają okazje przezwyciężyć takie trudne emocje jak na przykład zazdrość o dorosłego. Przebywanie w grupie to pierwszy trening umiejętności społecznych i okazja do poznania zasad funkcjonowania grupy a także czas, aby przy wsparciu opiekunów poradzić sobie z trudnymi emocjami temu towarzyszącymi.
