W Nianiolandii przywitaliśmy nowego kolegę – Dawidka
9 maja 2021
Co słychać u naszych Maluszków?
13 maja 2021

Rodzaje zaburzeń mowy
u dzieci

Rozwój systemu komunikacyjnego u dziecka rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, kiedy kształtuje się słuch dziecka, mózg i narządy mowne: oddechowe, artykulacyjne i fonacyjne. Intensywny rozwój mowy trwa do 6.-7. roku życia. W tym wieku dziecko powinno bezbłędnie wymawiać wszystkie głoski, budować zdania poprawne gramatycznie oraz odznaczać się bogatym słownictwem i rozumieniem wypowiedzi. Jednak aż 30% dzieci dotyka problem zaburzen mowy.

Zaburzenia mowy u dzieci:

DYSLALIA jest to zaburzenie mowy w zakresie prawidłowej realizacji poszczególnych głosek. Problem ten dotyczy jednej głoski bądź całej grupy dźwięków. Może objawiać się przez opuszczenie w słowie głoski -elizję, przez jej zniekształcenie-deformację lub zastąpienie zupełnie innym elementem mowy dźwiękowej -substytucję.

Wyróżnia się wiele typów dyslali, najczęstsze z nich to:
•    Sygmatyzm, czyli nieprawidłowa realizacja spółgłosek dentalizowanych: ś, ź, ć, dź; s, z, c, dz; sz, ż, cz, dż
•    Betacyzm: nieprawidłowa realizacja głoski „b”
•    Rotacyzm: niewłaściwa wymowa „r”
•    Kappacyzm: nieprawidłowa wymowa głoski „k”
•    Lambdacyzm: problem z realizacją głoski „l”
•    Gammacyzm: niewłaściwa wymowa głoski „g”
•    Mowa bezdźwięczna, czyli wymawianie głosek dźwięcznych jak ich bezdźwięczne odpowiedniki, np. zamiana „k” na „g”.

Przyczyną dyslalii jest najczęściej nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy, a więc niewystarczająca sprawność warg, zakłócona praca mięśni napinających wiązadła głosowe, trudności z koordynacją pracy wiązadeł głosowych, brak pionizacji języka i nieprawidłowe funkcjonowanie pierścienia gardłowego.

Kolejną istotną przyczyną realizacji głosek jest nieprawidłowe funkcjonowanie narządu słuchu, co przejawia się obniżeniem słyszalności, upośledzeniem słuchu, problemami z analizą i syntezą głoskową wyrazu, zaburzeniami słuchu fonematycznego odpowiedzialnego za rozróżnianie i wyodrębnianie dźwięków mowy.

AFAZJA dziecięca jest to zaburzenie zachowania językowego, wynikające z niedokształcenia bądź uszkodzenia pewnych struktur mózgowych. Warto zaznaczyć, że to zaburzenie mowy nie jest powiązane z upośledzeniem umysłowym, wadami narządów mownych ani z upośledzeniem słuchu fizycznego i fizjologicznego.

U dziecka afatycznego mowa nie rozwija się wcale lub rozwija się ze znacznym opóźnieniem, nieadekwatnie do wieku. Dzieci o podtypie afazji ekspresyjnej zachowują zdolność rozumienia komunikatów werbalnych, mają jednak problem z produkcją substancji fonicznej, a więc ze spontanicznym tworzeniem wypowiedzeń. Ich wypowiedzi są krótkie i bardzo ubogie, często o zniekształconym brzmieniu. W przypadku afazji percepcyjnej dziecko nie tylko ma problem z substancjalizacją myśli, ale także z rozumieniem komunikatów. Niestety, ten podtyp afazji jest trudniejszy w rehabilitacji logopedycznej.

DYSGLOSJA jest to zniekształcanie dźwięków mowy bądź całkowita niemożność ich wytwarzania na skutek nieprawidłowości w budowie narządów mownych, a więc anomalii w budowie języka, zgryzu, warg ,podniebienia miękkiego, twardego lub zbyt krótkiego wędzidełka. Nieprawidłowości zgryzu najczęściej objawiają się zaburzeniem zwanym popularnie „seplenieniem”, czyli nieprawidłową artykulacją spółgłosek dentalizowanych: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, dź, choć oczywiście mogą powodować również problemy z realizacją każdego innego dźwięku mowy, w zależności od typu zaistniałych w narządach anomalii.

GIEŁKOT jest to zaburzenie płynności mówienia. Dziecko dotknięte tym zaburzeniem mowy wypowiada się szybko, ale niepłynnie, niedbale i często wręcz niezrozumiale dla otoczenia. Najczęściej nie jest świadome swojego problemu. Problem ten dotyczy nie tylko samej komunikacji werbalnej, ale przede wszystkim procesów myślowych programujących mowę.

Przyczyny giełkotu mogą być różne, przede wszystkim psychiczne, somatyczne i nawykowe. Część naukowców jest zdania, iż przyczyn tego problemu zależy upatrywać w minimalnych uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego, powstałych w okresie prenatalnym.

Istotą terapii giełkotu jest spowolnienie tempa mówienia. W przypadku dzieci w wieku szkolnym pozytywnie na przebieg rehabilitacji wpływa motywacja pacjenta, którą możemy uzyskać, uświadamiając dziecku w sposób delikatny, iż to zaburzenie mowy nieco ogranicza jego zrozumiałość dla otoczenia. Tylko świadomość problemu pomoże dziecku mówić w sposób planowany i świadomy, co znacznie osłabia mowę bezładną.

JĄKANIE, podobnie jak i giełkot, stanowi zaburzenie tempa mowy. W przeciwieństwie do giełkotu niepłynność ta wyraża się spowolnieniem tempa mowy. Dziecko dotknięte tą nieprawidłowością przeciąga sylaby np. „rooower”, robi zbyt długie przerwy pomiędzy poszczególnymi słowami, powtarza kilka razy ten sam wyraz lub sylabę np. „tata ta ta ta”.

Osoba taka traci kontrolę nad wypowiedzią, pomimo iż zazwyczaj doskonale zdaje sobie sprawę, że mówi w sposób nieprawidłowy. Za źródła jąkania uznaje się nadmierne skurcze mięśni artykulacyjnych, fonacyjnych i oddechowych, mogą je wywoływać również urazy psychiczne, stres i traumatyczne przeżycia.

W przypadku wystąpienia tego rodzaju niepłynności mowy bardzo istotne jest jak najszybsze podjęcie terapii. Pamiętajmy, że problemy w komunikacji najczęściej są źródłem ogromnego stresu dla dziecka i negatywnie wpływają na jego funkcjonowanie w grupie. Ważne jest, aby nie poprawiać dziecka za każdym razem, gdy pojawia się niepłynność, ponieważ może się ona wtedy nasilać, ale spokojnie i bez zniecierpliwienia wysłuchać, co dziecko ma nam do przekazania.

Wszystkie zaburzenia mowy u dzieci są kwestią istotną dla rozwoju młodego człowieka i nie powinny być ignorowane. Pamiętajmy, iż szybkie podjęcie terapii logopedycznej, choć często długotrwałej, pozwala osiągnąć zadowalające skutki. Oprócz regularnych wizyt w gabinecie logopedycznym, dostaniemy zestaw ćwiczeń do wykonywania z dzieckiem w domu i to głównie od systematyczności i cierpliwości będzie uzależniony efekt końcowy terapii.